School voor Wijsbegeerte Amersfoort (SWA)

Thales van Milete
Thales van Milete wordt beschouwd als de vader van de filosofie én als de vader van de natuurwetenschappen. Volgens sommige bronnen waren zijn ouders van Phoenicische afkomst. Hij werd geboren in Milete, een Griekse havensstad in het westen van Klein-Azië.
Als jongeman maakte hij enkele reizen, o.a. naar Egypte en naar Mesopotamië. Tijdens zijn reizen stak hij veel op over wiskunde, astronomie en de gebruiken van andere volken.
Thales was geboeid door het vraagstuk van verandering. Als alles in de werkelijkheid verandert, is er dan nog iets blijvends achter die verandering?
Nu kenden de oude Grieken vier elementen, aarde, water, lucht en vuur. Thales veronderstelde dat één van die vier het oerelement moest zijn waarvan de andere drie slechts afgeleide elementen zouden zijn. Maar welke van die vier moest hij kiezen?
Van de vier elementen is water het meest veranderlijk: Water kon bevriezen en ijs worden. En ijs kon hard zijn als steen. Water kon ook verdampen en dan was het een gas, net zoals lucht. En lucht kan weer vuur aanwakkeren.
Dus het oerelement moest water zijn! Alles is water!
Voordat je Thales' conclusie wegzet als fout of belachelijk, bedenk dat het de 6e eeuw voor Christus was. De stand van de wetenschap was nog niet zo ver als nu. En hoewel de conclusie onjuist lijkt, is zijn manier van redeneren bijzonder.
- Thales doet een beroep op de menselijke rede om naar een conclusie toe te werken. Hij gebruikte logische argumenten en verklaart observaties niet aan de hand van mythen.
- Hij gaat er van uit dat de veelvoud en complexiteit aan natuurverschijnselen terug te brengen is tot slechts één of enkele principes. Dat is nog steeds één van de grondslagen van de moderne natuurkunde.
- Thales toont wetenschappelijke nieuwsgierigheid. Kennis hoeft niet alleen praktisch te zijn. De grondslagen van de werkelijkheid begrijpen is op zich waardevol.

Thales in de 21e eeuw
Het idee dat alle materie één is, houdt natuurkundigen nog steeds wakker. In de buurt van Genève is de Large Hadron Collider gebouwd. In deze deeltjesversneller botsen de kleinst bekende deeltjes met bijna de snelheid van het licht tegen elkaar. Het doel is om te zien of er nog kleinere deeltjes tevoorschijn komen en zo ja, welke eigenschappen deze dan hebben. In feite zijn de wetenschappers die met de Large Hadron Collider werken de erfgenamen van Thales. Zij zijn op zoek naar de grootst mogelijke eenvoud achter de veelheid aan verschijnselen. En misschien ontdekken ze dat alle materie, inderdaad één is - zoals Thales al dacht.